Soğuk Savaş Kökenleri, Gerginlikler ve Çözülen İlişkiler

Dünya Savaşı, Hitler'in Avrupa'yı fethetmesini başarıyla engelleyen Birleşik Krallık, ABD ve SSCB arasındaki dikkate değer bir askeri ittifaka tanıklık etti. Acımasız Nazi rejimine karşı kurulan bu ittifakın bir barış ve işbirliği çağının habercisi olabileceği umuduyla, bu ülkelerin halkları ve hükümetleri, işgal altındaki ülkelerdeki direniş hareketleriyle birlikte, daha parlak bir geleceğe baktılar.

Ancak savaşın sona ermesinden sonraki iki yıl gibi kısa bir süre içinde bu işbirliği karşılıklı güvensizliğe ve diplomatik görüşmelerin kesilmesine dönüştü. Bu makale, Soğuk Savaş'ın kökenlerini araştırmakta ve 1945'ten 1947'ye kadar yaşanan önemli olayları ve altında yatan nedenleri analiz etmektedir.

Erken Dönem Düşmanlık

Demokratik kapitalist rejimler ile Sovyet komünist rejimi arasındaki karşıtlığın kökleri Kasım 1917'deki Bolşevik Devrimi sonrasına kadar uzanmaktadır. Vladimir Lenin'in liderliğindeki Bolşevikler, kapitalizmi, emperyalizmi ve sınıf temelli toplumları parçalamayı amaçlayan bir dünya komünist devrimini ateşleme niyetlerini ilan ettiler. Bu duyuru, Bolşeviklerin kapitalist mülkiyete el koyması, birikmiş borçları ödemeyi reddetmesi ve I. Dünya Savaşı sırasında Müttefik koalisyonundan çekilmesiyle birleştiğinde, Batılı güçler arasında alarm ve ihaneti tetikledi.

Bolşeviklerin planlarını kendi ekonomik ve sosyal sistemlerine doğrudan bir tehdit olarak algılayan Batılı güçler, Alman emperyalizmine karşı verdikleri ortak mücadelede ihanete uğradıklarını hissettiler. Sonuç olarak, Almanya'nın Kasım 1918'de teslim olmasının ardından, İtilaf güçleri Bolşevik rejime karşı savaşan karşı devrimci orduları desteklemek için ekonomik yardım sağladı ve küçük askeri birlikler gönderdi. Eş zamanlı olarak Bolşevikler, Batı ülkelerindeki yandaşlarını sosyalist partilerden oluşan İkinci Enternasyonal'den çekilmeye ve Moskova'nın liderliğine bağlılık yemini ederek komünist partilerden oluşan yeni kurulan Üçüncü Enternasyonal'e katılmaya çağırdı.

Savaş Zamanında İşbirliği

Dünya Savaşı, gerginliklerin tırmandığı bir ortamda Birleşik Krallık, ABD ve SSCB arasında beklenmedik bir ittifak oluşturdu. Haziran 1941'de Almanya'nın SSCB'yi işgalinden Mayıs 1945'te Nazi Almanyası'nın nihai yenilgisine kadar bu ülkeler sadakatle ve etkili bir şekilde işbirliği yaparak Hitler'in Avrupa'yı fethetmesini engellediler. Fransa, Polonya, Hollanda, Danimarka ve Norveç gibi Mihver işgali altındaki ülkelerde sürgünde bulunan hükümetler ve direniş hareketleri, bu savaş zamanı ittifakının Batı demokrasileri ve SSCB arasında barışçıl ve işbirliğine dayalı bir geleceğin temelini oluşturacağı arzusunu paylaşıyordu.

Askeri zaferin yarattığı iyimserliğe rağmen, savaş sonrası yıllarda işbirliğinde hızlı bir düşüş ve yaygın bir karşılıklı güvensizlik ortaya çıkmıştır. Savaş zamanı ittifakının Soğuk Savaş'a dönüşmesine iki önemli faktör katkıda bulunmuştur: savaşan güçlerin yıllar süren çatışmalardan sonra tükenmesi ve atom bombasının kullanılmaya başlanması. Ağustos 1945'te Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombalarının yıkıcı etkisi, SSCB ile Batı arasındaki bir savaşın yıkıcı potansiyelinin altını çizmekle kalmamış, aynı zamanda açık savaşa karşı güçlü bir caydırıcı unsur olarak da işlev görmüştür.

Nükleer Caydırıcılık

1949'da Sovyetler ilk atom bombasını başarıyla test etti ve SSCB ile Batı arasındaki bir savaşın dünyadaki yaşamı yok edebileceği gerçeğini daha da yoğunlaştırdı. Bu korkunç beklenti, iki güç arasındaki açık düşmanlıklara karşı zorlayıcı bir kısıtlama görevi gördü. Bunun yerine, ekonomik ve ideolojik savaşa girdiler, karşıt askeri ittifakları (NATO ve Varşova Paktı) sürdürdüler ve casusluğa önemli kaynaklar yatırdılar. Dünya kendisini, ideolojik çatışmaların ve askeri restleşmelerin damgasını vurduğu, ancak her zaman doğrudan silahlı çatışmadan uzak duran uzun süreli bir Soğuk Savaş'ın içinde buldu.

1980'lerin sonları, Sovyet diktatörlüğünün içten yumuşaması, Mihail Gorbaçov'un silahsızlanma önerisi ve Ronald Reagan'ın bu tür önerilere sıcak bakmasıyla dikkate değer bir dönüşüme tanıklık etti. Bu faktörler Soğuk Savaş'ın kademeli olarak çözülmesine yol açarak kırk yıl boyunca Batı ile SSCB arasındaki ilişkiyi tanımlayan buz gibi düşmanlığın yerini aldı.

Savaş Sonrası Yıllar

Savaş zamanı işbirliğinden barış zamanı düşmanlığına hızlı geçişi anlamak için, hem uzun vadeli temel nedenleri hem de 1945'ten 1947'ye kadar olan dönemdeki belirli olayları incelemek çok önemlidir. İlk paragrafta 1941-1945 askeri koalisyonunun yarattığı umutlar vurgulanmış olsa da, demokratik kapitalist rejimler ile Sovyet komünist rejiminin 1917 Bolşevik Devrimi'nden bu yana karşılıklı bir düşmanlık içinde olduğunu kabul etmek gerekir. Almanya'nın yeniden silahlanması ve Nazi saldırganlığının yarattığı tehdit, 1917 ile 1936 yılları arasındaki Soğuk Savaşı bir an için gölgede bırakmıştır.

Soğuk Savaş, tarihsel şikayetlerin, ideolojik çatışmaların ve jeopolitik dinamiklerin karmaşık bir etkileşimi olarak ortaya çıkmıştır. Bolşevik Devrimi sırasında atılan ilk düşmanlık tohumları ve ardından gelen karşı devrimci tepkiler, Batılı güçler ile Sovyetler Birliği arasında uzun süreli bir gerilim dönemine zemin hazırladı. Başlangıçta savaş sonrası işbirliği vaat edilmesine rağmen, savaşan güçlerin tükenmesi ve atom silahlarının ortaya çıkması bu bölünmeyi daha da pekiştirdi. Ancak, Sovyetler Birliği'ndeki iç değişimler ve Gorbaçov ve Reagan gibi liderlerin silahsızlanma konusundaki istekliliği ile Soğuk Savaş sonunda yerini yeni bir işbirliği ve gelişmiş ilişkiler dönemine bıraktı.